Xuất nhập khẩu tiểu ngạch là gì? Khái niệm và đặc điểm

Xuất nhập khẩu tiểu ngạch từ lâu đã là một hình thức giao thương quen thuộc tại các khu vực biên giới Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm, đặc điểm cũng như những ưu nhược điểm của hình thức buôn bán này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về xuất nhập khẩu tiểu ngạch, giúp bạn phân biệt với hình thức chính ngạch và hiểu rõ hơn về những vấn đề liên quan.

Tiểu ngạch là gì?

Tiểu ngạch (hay còn gọi là mậu dịch biên mậu) về bản chất là hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa giữa cư dân sinh sống ở hai bên đường biên giới của các quốc gia láng giềng. Tại Việt Nam, hoạt động buôn bán tiểu ngạch diễn ra phổ biến với các nước có chung đường biên như Trung Quốc, Lào, và Campuchia.

Đặc trưng của hình thức này là hàng hóa thường có giá trị nhỏ, số lượng ít và chủ yếu là các mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống hoặc sản xuất nhỏ như nông sản, quần áo, giày dép.

Ưu – nhược điểm khi mua bán bằng đường tiểu ngạch

Ưu điểm của xuất nhập khẩu tiểu ngạch:

• Thủ tục đơn giản, nhanh chóng: So với chính ngạch, thủ tục tiểu ngạch ít rườm rà hơn, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian cho người tham gia.
• Tiết kiệm chi phí vận chuyển: Hàng hóa thường được vận chuyển qua các con đường gần biên giới, giảm thiểu chi phí so với việc đi qua các cửa khẩu quốc tế lớn.
• Mức thuế thấp hơn: Một số loại hàng hóa xuất khẩu tiểu ngạch hoặc nhập khẩu tiểu ngạch có thể được áp dụng mức thuế ưu đãi hoặc thấp hơn so với nhập khẩu chính ngạch.
• Phù hợp với kinh doanh nhỏ: Hình thức này đặc biệt phù hợp với các cá nhân, tiểu thương có quy mô kinh doanh tiểu ngạch nhỏ, vốn ít và giao dịch với số lượng hàng hóa không lớn.

Nhược điểm của xuất nhập khẩu tiểu ngạch:

• Tính ổn định thấp: Hoạt động vận chuyển tiểu ngạch rất dễ bị ảnh hưởng bởi các chính sách kiểm soát biên giới từ phía đối tác, dẫn đến tình trạng “cấm biên” đột ngột, gây ách tắc hàng hóa.
• Kim ngạch buôn bán mang tính chất thời vụ: Hoạt động buôn bán tiểu ngạch thường phụ thuộc vào mùa vụ nông sản hoặc nhu cầu đột xuất, thiếu tính bền vững lâu dài.
• Dễ xảy ra tranh chấp: Việc giao dịch thường dựa trên lòng tin, ít có hợp đồng hay giấy tờ ràng buộc chặt chẽ, dễ dẫn đến mâu thuẫn về giá cả, chất lượng hoặc số lượng hàng tiểu ngạch.
• Rủi ro cao về hàng giả, hàng lậu: Sự lỏng lẻo trong kiểm soát là kẽ hở để hàng tiểu ngạch kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái trà trộn, gây ảnh hưởng đến thị trường nội địa và sức khỏe người tiêu dùng. Đây là một trong những rủi ro tiểu ngạch lớn nhất.

Phân biệt xuất nhập khẩu chính ngạch và tiểu ngạch

Để hiểu rõ hơn về tiểu ngạch là gì, chúng ta cùng đặt lên bàn cân so sánh với xuất nhập khẩu chính ngạch:

Thực trạng đáng lo ngại của xuất nhập khẩu tiểu ngạch hiện nay

Trong những năm gần đây, hoạt động xuất nhập khẩu tiểu ngạch bộc lộ nhiều bất cập và gây ra những hệ lụy đáng lo ngại:

• Vấn nạn hàng giả, hàng lậu và trốn thuế: Thiếu giấy tờ kiểm soát và không qua cửa khẩu chính là con đường thuận lợi cho hàng tiểu ngạch kém chất lượng, hàng giả xâm nhập thị trường. Đồng thời, đây cũng là hình thức dễ bị lợi dụng để trốn thuế, gây thất thoát ngân sách nhà nước.
• Hàng hóa bị mắc kẹt nơi biên giới: Việc Trung Quốc và các nước láng giềng siết chặt kiểm soát chất lượng và nguồn gốc hàng hóa đối với tiểu ngạch Trung Quốc và các tuyến biên giới khác đã khiến nhiều lô hàng bị ùn ứ, không thể thông quan, gây thiệt hại nặng nề cho người dân và doanh nghiệp. Tình trạng thiếu hóa đơn, chứng từ cũng là nguyên nhân khiến hàng hóa dễ bị thu giữ khi kiểm tra đột xuất.
• Kém hiệu quả và rủi ro cao: Như báo chí đã phản ánh, hoạt động buôn bán tiểu ngạch ngày càng kém hiệu quả do những rủi ro tiểu ngạch như rủi ro thanh toán, chậm giao hàng, bị ép giá, đổi trả hàng hóa. Việc thiếu hợp đồng ràng buộc khiến người bán đối mặt với nhiều bất lợi, đặc biệt với mặt hàng nông sản.

Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan cũng đã nhận thấy những hạn chế của xuất khẩu tiểu ngạch và nhập khẩu tiểu ngạch, đề ra mục tiêu từng bước xóa bỏ hình thức này trong tương lai gần để hướng tới thương mại biên giới bền vững hơn.

Xuất nhập khẩu chính ngạch – Hướng đi bền vững, lâu dài

Trước những bất cập và rủi ro của vận chuyển tiểu ngạch, xuất nhập khẩu chính ngạch nổi lên như một giải pháp tối ưu và bền vững.

• Bảo quản hàng hóa tốt hơn: Hàng hóa được vận chuyển và lưu trữ tại các kho bãi chuyên dụng, đảm bảo chất lượng.
• Đảm bảo quyền lợi pháp lý: Giao dịch chính ngạch có đầy đủ giấy tờ, hợp đồng, giúp doanh nghiệp được bảo vệ quyền lợi khi có tranh chấp hoặc sự cố xảy ra.
• Kiểm soát chất lượng hàng hóa: Hàng hóa nhập khẩu chính ngạch phải trải qua quy trình kiểm tra chất lượng chặt chẽ, góp phần đẩy lùi vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng.

Đối với các doanh nghiệp hoạt động chuyên nghiệp và mong muốn phát triển bền vững, việc chuyển đổi từ tiểu ngạch sang chính ngạch là điều tất yếu. Ví dụ, Yumifoods lựa chọn nhập khẩu chính ngạch cho các sản phẩm thực phẩm Việt Nam sang thị trường Nhật Bản (Osaka), bao gồm các mặt hàng như thực phẩm Việt tại Nhật hay các sản phẩm của SIÊU THỊ THỰM PHẨM VIỆT NAM, nhằm đảm bảo chất lượng, uy tín và mang đúng hương vị quê nhà đến với người tiêu dùng tại đây.

Tóm lại, dù chi phí tiểu ngạch ban đầu có vẻ hấp dẫn, nhưng về lâu dài, xuất nhập khẩu chính ngạch mới là con đường đảm bảo sự ổn định, an toàn và góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước. Việc hiểu rõ phân biệt tiểu ngạch và chính ngạch là rất quan trọng đối với bất kỳ ai tham gia vào hoạt động thương mại quốc tế.

—————————————
YUMIFOODS – SIÊU THỊ THỰC PHẨM VIỆT NAM TẠI OSAKA, NHẬT BẢN

Hotline: +81 80-3827-7472
Địa chỉ: 556-0015 大阪市浪速区敷津西2-8-10 1F OSAKA DAIKOKUCHO
Fanpage: Yumifoods
Website: huongviquenha.net